Έχω προσπαθήσει... αλλά χωρίς Eσένα δεν μπορώ τίποτε! : Τίτο Κολλιάντερ,

Μια πνευματική ερμηνεία της ιστο­ρίας του Ζακχαίου


ΟΠΩΣ ο Ζακχαίος, έχεις και συ ανεβεί σ' ένα δέντρο, για να μπορέσεις να δεις τον Κύριο (Λουκά ιθ' 1 εξ.). Δεν το έκανες αυτό με μόνες τις δυνάμεις της σκέψης σου, αλλά με ένα τρόπο μυστικό. Είσαι άνθρωπος και έχεις σώμα. Γι' αυτό σαν τον Ζακχαίο χρησιμοποιείς τη δύνα­μη των μελών σου και των γήινων πραγμάτων, για να ανυψώνεσαι πιο ψηλά από τη γη. Και αν το έχεις κάνει αυτό με συναίσθηση και με ήρεμη προσπάθεια με την αντίστοιχη συνείδηση της παχύτητας και του περιορισμού του σώματος σου, χωρίς όμως φόβο και χαλαρό­τητα, τότε πέτυχες να ανυψώσεις τον εαυτό σου όσο γίνεται πιο πολύ. Και η ανύψωση αυτή δεν είναι τίποτε άλλο, παρά υπερνίκηση των γήινων ενστίκτων σου και σου δίνει τη δυνατότητα να δεις τη λάμψη του θείου φωτός πού αναζητούσες.

Παρατηρείς τώρα, ότι αρχίζεις να νιώθεις διαφορετικότερα συναισθήματα. Δε σε τραβούν πια τόσο πολύ, όπως πριν, οι κοσμικές συναναστροφές. Και το βλέμμα σου, πέφτοντας στο εσωτερικό σου, σου αποκαλύπτει τον πραγματικό άνθρωπο πού κρύβεις στα βάθη σου. Ίσως νομίζεις πως η καρδιά σου ως τώρα έμοιαζε μάλλον με όστρακο κολλημένο σε κάποιο καράβι πού τινάζεται εδώ κι εκεί χωρίς σκοπό και χωρίς κυβερνήτη. Τώρα όμως η πορεία του καραβιού απόκτησε σκοπό και νόημα. Τώρα είναι τόσο όμορφα τα πράγματα. Όμως είσαι πάντα ένα όστρακο κολλημένο σ' ένα καράβι πού πλέει στην απέραντη θάλασσα. Κι αν βαδίζεις σωστά, βλέπεις τότε με καθαρό βλέμμα σε πόσο μικρό και αδύνατο καράβι είσαι.

ΑΡΚΕΙ να δείξουμε την καλή μας διάθεση και ο Κύριος είναι έτοιμος να έρθει κοντά μας, λέει ο αρχιεπίσκοπος Βουλγαρίας Θεοφύλακτος. Ο Κύριος προτρέπει το Ζακχαίο:«Σπεύσας κατάβηθι», δηλαδή ταπεινώσου· «σήμε­ρον γαρ εν τω οίκω σου δει με μείνε» (Λουκά ιθ' 5). Στη λέξη οίκος πρέπει να δοθεί το νόημα, καρδιά. Βέβαια, λέει ο Κύριος, ανέβηκες ψηλά στο δέντρο και υπερνίκησες μερικές από τις γήινες επιθυμίες σου, γιατί ήθελες να με δεις, δηλαδή, ήθελες να μπορείς να με βλέπεις όταν εγώ ερχόμουν στην καρδιά σου, άλλα βιάσου τώρα να κατεβείς για να ταπεινωθείς, γιατί δεν πρέπει να στέκεσαι τόσο ψηλά και να νομίζεις, πώς είσαι καλύτερος από τους άλλους. Και, όπως γνωρίζεις, εγώ κατοικώ στις ταπεινές καρδιές. «Και σπεύσας κατέβη και υπεδέξατο αυτόν χαίρων» (στ. 6).

Ο Ζακχαίος, ο αρχιτελώνης εκείνος, υποδέχθηκε τον Κύριο. Και το πρώτο που έκανε, ήταν να προσφέρει τα υπάρχοντα του. Γιατί τη μισή του περιουσία την έδωσε στους φτωχούς και με άλλη μισή επανόρθωσε τις αδικίες που διέπραξε. «Και αυτός υιός Αβραάμ» ήταν (στ. 9). Άκουσε τη φωνή του Κυρίου και «εξήλθεν εκ της γης αυτού και εκ του οίκου του πατρός αυτού» (Γεν. ιβ' 1) δηλαδή από την περιοχή του εγωισμού του και το βασίλειο των παθών του.

Ο Ζακχαίος γνώριζε, ότι η καρδιά, που υποδεχόταν τον Κύριο, έπρεπε να αδειάσει από οτιδήποτε άλλο. Έπρεπε να θυσιάσει όλα τα αθέμιτα πλούτη πού είχε αποκτήσει: «την επιθυμίαν της σαρκός και την επιθυμίαν των οφθαλμών και την αλαζονείαν του βίου» (Α' Ίωάν. β' 16). Κατάλαβε, πως όποιος είναι πλούσιος εδώ σ' αυτόν τον κόσμο, είναι φτωχός στον άλλο. Γιατί το να είναι κανείς πλούσιος σε υλικά αγαθά, είναι σαν να είναι φτωχός σε πνευματικά αγαθά, εξηγεί ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος. Γιατί αν δεν ήταν τόσο φτωχός πνευματικά ο πλούσιος, δε θα ήταν ποτέ τόσο πλούσιος υλικά.

ΟΠΩΣ είναι αδύνατο να συνδυάσει κανείς την υγεία και την αρρώστια, το ίδιο είναι αδύνατο να συμφιλιώσει κανείς την αγάπη με τον πλούτο, παρατηρεί ο Ισαάκ ο Σύρος, γιατί όποιος αγαπάει το συνάνθρωπο του, δίνει ότι έχει για τις ανάγκες του. Αυτή είναι ή φύση της αγάπης. Και χωρίς αγάπη είναι αδύνατο να μπει κανείς στη βασιλεία του Θεού. Αυτό λοιπόν είδε και κατάλαβε ο Ζακχαίος.

ΌΣΟ λιγότερα έχεις τόσο πιο απλός γίνεται ο τρόπος της ζωής σου. Όταν πετάξεις από πάνω σου ό,τι περιττό έχεις, συγκεντρώνεται η καρδιά σου στον πυρήνα της. Εκεί είναι και ο δρόμος που οδηγεί στη βασιλεία του Θεού.

ΜΕ τον τρόπο αυτό γίνεται και η προσευχή πιο απλή. Και η προσευχή οδηγεί τον άνθρωπο σε μια αυτοσυγκέντρωση γύρω από τον πυρήνα της καρδιάς του. Εκεί στα βάθη της καρδιάς μονάχα ανακαλύπτει ότι είναι το πιο αναγκαίο: την προσευχή της εκζήτησης του θείου ελέους.

ΓΙΑΤΙ τι άλλο μπορεί να επιθυμεί πιο πολύ ένας αμαρτωλός και μάλιστα ο πρώτος ανάμεσα στους αμαρτωλούς (Α' Τιμ. α' 15) παρά να τον ελεήσει ό Κύριος; Έχει μήπως να δώσει τίποτε; Έχει δική του δύναμη, δική του θέληση; Μπορεί να αναλάβει μόνος του κάτι σπουδαίο; Ξέρει τίποτε το βαθύ και το σοφό; Καταλαβαίνει ή παρατηρεί κάτι που θα μπορούσε να το ονομάσει δικό του, αυτός που τίποτε δεν κατέχει;

ΔΕΝ κατέχει τίποτε, γιατί η αμαρτία είναι μηδέν, το μη ον. Η αμαρτία είναι το κενό, το σκοτάδι, η άρνηση. Σ' αυτό αναπαύεται ο αμαρτωλός, στο τίποτε.

ΤΕΤΟΙΟ βλέπει τον εαυτό του ο αληθινά πιστός. Και όσα λιγότερα έχει τόσο πιο πλούσιος είναι. Γιατί το κενό, που υπάρχει μέσα του, δε γεμίζει με αγαθά που είναι προσωρινά και φθαρτά, αλλά από την πληρότητα της αιώνιας ζωής, από το δικό της φως και τη δική της κατάφαση, δηλαδή από το ναι της αγάπης και της καλοσύνης. Φιλοξενούμενος μόνο αυτής καρδιάς, μπορεί να είναι ο Κύριος.

ΠΩΣ όμως μπορεί αυτός ο αμαρτωλός να επωφελη­θεί από τον ερχομό και την ενοίκηση αυτή του Κυρίου; Πώς μπορεί να σκεφτεί έστω και για λίγο, ότι θα επιβλέψει ο Κύριος σ' αυτόν και στο σκοτάδι της καρδιάς του; Πώς αλλιώς παρά μόνον, αν επιδιώξει να καθαρίσει τον εαυτό του- αν αγωνιστεί και δουλέψει· αν ακολουθεί τα παραγγέλματα του Ευαγγελίου· αν αγρυπνεί και νηστεύει· αν κοπιάζει και μοχθεί για να απαρνηθεί τον εαυτό του για χάρη του Κυρίου, ενώ βλέπει τον εαυτό του να πέφτει τόσο συχνά στην αποθάρρυνση, την ανυπομονησία, την έλλιψη αγάπης, την νωθρότητα, την αχαριστία και κάθε κακία, πού μπορεί κανείς να βάλει με το νου του. Πώς όμως μπορεί να περιμένει να έρθει ο Κύριος σε ένα τέτοιο πνευματικό θάλαμο;

ΓΙΑ αυτό παρακαλεί: Κύριε ελέησον με. Ελέησον με τον αμαρτωλό. Γιατί έχω προσπαθήσει βέβαια να κάνω «πάντα τα διατεταγμένα ημίν», για να σε υπηρετήσω. «Ηροτρίωσα» στο χωράφι της ψυχής μου, πού εσύ μου έδωσες για να το καλλιεργώ και «εποίμανα» τα κτήνη που μου έδωσες μέσα σ' αυτήν (Λουκά ιζ' 7-10), άλλα είμαι ο ελάχιστος δούλος σου και χωρίς Eσένα δεν μπορώ τίποτε να κάνω. 

Ελέησε με λοιπόν και γέμισε με, με τη θεία σου χάρη.

ΜΕ την πνευματική εργασία, που κάνει, αυξάνει την πίστη του (Λουκά ιζ' 5) και με την προσευχή του αυξάνει τις πνευματικές του δυνάμεις. Έτσι η προσευχή και η εργασία ζουν το ένα από το άλλο, ώσπου γίνονται ένα. Η εργασία του γίνεται προσευχή και η προσευχή εργασία. Αυτό ονομάζουν οι άγιοι πνευματική δραστηριότη­τα, καρδιακή προσευχή. 

Πηγή: Τίτο Κολλιάντερ, Ο δρόμος των ασκητών, εκδ. «Ακρίτας», σ. 127-131.

Αποδελτίωση: Άπαντα Ορθοδοξίας (30/5/2009

Σταύρωσα τη σάρκα μου πραγματικά;Τίτο Κολλιάντερ,

Αν όμως διώξουμε τον εαυτό μας από μέσα μας, ποιον θα συναντήσουμε τότε; ρωτάει ο επίσκοπος Θεοφάνης. Και δίνει αμέσως την απάντηση: Τότε θα συναντήσουμε τον Θεό και τον πλησίον μας. Αυτό σημαίνει πως όλες οι φροντίδες και το ενδιαφέρον μας, όλη η αγάπη που αφαιρούμε από τον εαυτό μας μεταφέρεται κατά φυσική αναγκαιότητα και χωρίς καλά καλά να το καταλάβουμε στον Θεό και στον συνάνθρωπό μας. [...]

Η πολυπραγμοσύνη είναι κατά κανόνα ένα δηλητήριο. Κοίταξε τον εαυτό σου. Εξέτασέ τον με επιμέλεια. Θα δεις τότε πως πολλές πράξεις σου που φαίνονται ότι γίνονται με διάθεση αφοσίωσης και προσφοράς, γίνονται στην πραγματικότητα για να κλείσουν το στόμα της συνείδησης. Κι αυτό δεν σημαίνει τίποτε άλλο παρά την ακατανίκητη συνήθειά σου να ικανοποιείς τον εαυτό σου και να «αρέσκεις εαυτώ» (Ρωμ. ιε' 1).

Γνώριζέ το καλά. Ο Θεός της αγάπης και της ειρήνης και της θυσίας, δεν μένει ευχαρίστως εκεί όπου υπάρχει βιασύνη, ούτε εκεί που υπάρχει σπουδή να κάνει κανείς το θέλημά του, έστω και αν αυτό εμφανίζεται με οποιοδήποτε πρόσχημα.

Υπάρχει ένα μέσο για να δοκιμάσεις τη γνησιότητα της διάθεσής σου. Αν χάνεις τη γαλήνη σου· αν θεωρείς, ότι ο εαυτός σου υποβιβάζεται· αν εύκολα ερεθίζεσαι, όταν για κάποιο λόγο θα χρειαστεί να μην εκτελείς μια καλή πράξη που σχεδίαζες, τότε να είσαι βέβαιος πως η πηγή της πράξης αυτής είναι θολή.

Ίσως ρωτήσεις· γιατί; Αυτοί που έχουν πείρα της πνευματικής ζωής απαντούν: Τα εξωτερικά εμπόδια και οι αναποδιές ορθώνονται μόνον εναντίον εκείνου που δεν έχει παραδώσει τη θέλησή του στον Θεό. Και αυτό είναι και για τον ίδιο τον Θεό ένα - δεν το πιστεύεις! - εμπόδιο να ενεργήσεις ό,τι καλό με τα δικά του χέρια. Μια καλή πράξη, καθαρή από κάθε εγωιστικό στοιχείο, δεν είναι δική μου, αλλά του Θεού. Εναντίον όμως του Θεού κανένα εμπόδιο δεν μπορεί να ορθωθεί - εκτός φυσικά του εγωισμού μου. [...] Για κάποιον [...] που βρήκε «την στενήν οδόν την απάγουσαν εις την ζωήν», δηλαδή τον Θεό, υπάρχει μόνο ένα δυνατό εμπόδιο. Αυτό που σημειώσαμε λίγο πιο πάνω: η αμαρτωλή του θέληση. Αν θέλει ο άνθρωπος του Θεού να κάνει κάτι, αλλά δεν του επιτρέπεται η εκτέλεσή του, μένει ειρηνικός. Πώς θα ήταν δυνατό να ερεθιστεί; Δεν κάνει κανένα σχέδιο χωρίς να το εμπιστεύεται στον Θεό (Ιακ. δ' 13-16).

Είναι κι αυτό ένα μυστικό που είχαν οι άγιοι του Θεού.

Μην ξεγελιέσαι λοιπόν. Ένας χριστιανός «ὀφείλει καθὼς Ἐκεῖνος (ο Χριστός) περιεπάτησε καὶ αὐτὸς οὕτω περιπατεῖν» (Α' Ιω. β' 6). Εκείνος δεν επιζήτησε να κάνει το δικό του θέλημα (Ιω. ε' 20) αλλά γεννήθηκε στο άχυρο, νήστεψε σαράντα μερόνυχτα, ξαγρυπνούσε ολόκληρες νύχτες στην προσευχή, θεράπευσε αρρώστους, έδιωχνε πονηρά πνεύματα, δεν είχε «πού την κεφαλήν κλίνη» για να ξεκουραστεί λιγάκι και τελικά χλευάστηκε, μαστιγώθηκε, σταυρώθηκε.

Σκέψου πόσο μακριά είσαι από όλα αυτά. Ξαναρώτησε τον εαυτό σου. Ξενύχτησα έστω και μια νύχτα πάνω στην προσευχή; Νήστεψα και ένα μονάχα μερόνυχτο; Έδιωξα έστω και ένα πονηρό πνεύμα; Αντίκρυσα αντιξοότητες, δοκίμασα εμπαιγμούς, έχω χτυπηθεί όπως ο Χριστός; «Εσταύρωσα την σάρκα» μου πραγματικά; (Γαλ. ε' 24) Επιζητώ να μην κάνω το θέλημά μου; Διατήρησέ τα όλα αυτά τα ερωτήματα ζωντανά στη μνήμη σου.

Όποιος πραγματικά απαρνιέται τον εαυτό του δεν ρωτάει: Είμαι ευτυχισμένος; Ή, θα ικανοποιηθώ και θα ευχαριστηθώ εγώ; Όλες αυτές οι ερωτήσεις δεν έχουν θέση για σένα, αν πραγματικά απαρνιέσαι τον εαυτό σου. Γιατί με την αυταπάρνηση απέβαλες και την επιθυμία σου για οποιασδήποτε μορφής εξωτερική ευτυχία. Και αυτή ακριβώς η επιμονή σου για προσωπική και εγωιστική ευτυχία είναι η βαθύτερη αιτία της ανησυχίας και του εσωτερικού σου διχασμού. Απαρνήσου την και καταπολέμησέ την. Τότε θα σου δοθούν και τα υπόλοιπα χωρίς κόπο και δυσκολία.

Τίτο Κολλιάντερ, Ο δρόμος των ασκητών, εκδ. «Ακρίτας», σ. 47-50.

Μια υπόθεση ανάμεσα σε σένα και τον Θεό

Όταν γνωρίζουμε πού γίνεται ο αγώνας που έχουμε αρχίσει, και ποιο σκοπό έχει, τότε καταλαβαίνουμε και γιατί ο αγώνας μας ονομάζεται αόρατος πόλεμος. Όλα διαδραματίζονται στην καρδιά, μέσα στη βαθιά σιωπή που βασιλεύει μέσα μας. Ένα σοβαρό ζήτημα, στο οποίο αποδίνουν μεγάλη βαρύτητα οι άγιοι πατέρες, είναι τούτο: Κράτα κλειστά τα χείλη σου για ό,τι αφορά τα μυστικά σου βάθη. Αν κανείς ανοίξει τις δικλείδες, φεύγει η θερμότητα που κρύβεται μέσα στον λέβητα θερμάνσεως. Κανείς δεν θέλει πια αυτές τις δικλείδες, που δεν κάνουν τη δουλειά τους.

Μη λες τίποτε σε άλλους για τις καινούργιες σου αποφάσεις που αφορούν την εσωτερική σου ζωή. Δεν χρειάζεται να φλυαρείς για την καινούργια ζωή που έχεις αρχίσει και τη βαθιά εμπειρία που πιστεύεις πως αποκτάς. Η πνευματική ζωή είναι μυστική στην ουσία της. Είναι υπόθεση ανάμεσα σε σένα και τον Θεό. Ανάμεσα στους δυο σας μονάχα. Η μοναδική εξαίρεση μπορεί να 'ναι ο πνευματικός σου πατέρας.

Αυτή η σιωπή είναι πολύ αναγκαία και ζωτικής σημασίας για την πνευματική σου πορεία. Γιατί καθένας που μιλάει για την προσωπική του ζωή δίνει τροφή στο ναρκισσισμό και τη φιλαυτία του. Και αυτά πρέπει με κάθε τρόπο να κατανικηθούν! Η σιωπή αντίθετα βοηθάει την αύξηση της εμπιστοσύνης στον Θεό, ο οποίος βλέπει «εν τω κρυπτώ». Μέσα από τη σιωπή ασκείται κανείς στο να συνομιλεί με τον Θεό, που ακούει ό,τι του λέμε χωρίς να χρειάζονται λόγια και λέξεις. Αυτός είναι το στήριγμά σου και σ' αυτόν πρέπει να 'χεις αποθέσει όλη την εμπιστοσύνη σου. Είσαι αγκυροβολημένος στην αιωνιότητα. Και εκεί δεν υπάρχουν κανενός είδους λόγια.

Συνεπώς θα πρέπει να θεωρείς πως καθετί που συναντάς στην πορεία σου, μικρό ή μεγάλο, το στέλνει ο Θεός για να σε βοηθήσει στον αγώνα σου. Μονάχα αυτός γνωρίζει ό,τι σου είναι ωφέλιμο και ό,τι χρειάζεσαι σε κάθε περίσταση: επιτυχίες, αναποδιές, πειρασμούς, πτώσεις. Τίποτε δε συμβαίνει τυχαία και χωρίς να αποτελεί πολύτιμη ευκαιρία να διδαχτείς απ' αυτό. Πρέπει να αποσαφηνίσεις καλά μέσα σου αυτό, γιατί έτσι μεγαλώνει η εμπιστοσύνη σου στον Κύριο που αποφάσισες να ακολουθήσεις.[...] 

Τίτο Κολλιάντερ, Ο δρόμος των ασκητών, εκδ. «Ακρίτας», σ. 31-32

Ο κίνδυνος υποτροπής

Στην προσπάθειά σου να υπερνικήσεις τον εαυτό σου, να έχεις ένα σύνθημα: Είμαι «εν πορεία»! Μη δίνεις όμως θάρρος στον εαυτό σου. Ευχαρίστησε μόνο τον Θεό, γιατί αυτός σου δίνει δύναμη. Μη χαίρεσαι υπέρμετρα για τις επιτυχίες σου, αλλά κοίταξε να προχωρείς γοργά, διαρκώς προς τα εμπρός. Αλλιώς είναι δυνατό το κακό πού νικήθηκε να ξαναποκτήσει δύναμη και να σε προσβάλει αιφνιδιαστικά. Θυμήσου τι διέταξε ό Θεός τους Ισραηλίτες: «Καὶ ἀπολεῖτε πάντας τοὺς κατοικοῦντας ἐν τῇ γῇ (της επαγγελίας) πρὸ προσώπου ὑμῶν καὶ ἐξαρεῖτε τὰς σκοπιὰς αὐτῶν καὶ πάντα τὰ εἴδωλα τὰ χωνευτὰ αὐτῶν ἀπολεῖτε αὐτὰ καὶ πάσας τὰς στήλας αὐτῶν ἐξαρεῖτε» (Αριθ. λγ' 52 εξ.), όταν κατακτήσετε τη γη Χαναάν. Όλα αυτά αποτελούν διδάγματα για τη δική μας πνευματική ζωή.

Έχει πολύ λίγη σημασία σε πιο βαθμό έχουμε νικήσει τον εαυτό μας. Μπορεί να ξεπεράσαμε μικρές κακές συνήθειες ή να κάναμε φαινομενικά ασήμαντα πράγματα π.χ. να μη κοιτάξαμε κάτι πού δεν έπρεπε ή κάτι σχετικό. Το γεγονός πού φαίνεται σπουδαίο μπορεί να μην είναι και αποφασιστικό για την περαιτέρω πορεία μας. Το φαινομενικά μικρό δυνατό να είναι ουσιαστικά μεγάλο και το φαινομενικά μεγάλο ουσιαστικά μικρό. Πάντως ένα ας έχουμε υπόψη μας. Μας περιμένει ή επόμενη φάση του αγώνα μας. Πρέπει να είμαστε αδιάκοπα έτοιμοι. Δεν υπάρχει καιρός για ανάπαυση.

Θα το ξαναπώ για άλλη μια φορά. Μάθε να σιωπάς. Μην αφήνεις να βλέπουν οι άλλοι τι κρατάς στα χέρια σου. Δουλεύεις για τον Αόρατο. Ας είναι και το έργο σου αόρατο. Όταν σκορπίζει κανείς γύρω του ψίχουλα, μαζεύονται τα πουλιά πού στέλνει ό διάβολος, λένε οι άγιοι. Πρόσεξε την αυτοϊκανοποίηση. Καρποί πού τους πέτυχε κανείς με πολύ κόπο μπορεί να γίνουν μονάχα μια μπουκιά για το διάβολο. Γι' αυτό οι πατέρες δίνουν τη συμβουλή: Να ενεργείς με διάκριση. Από δυο κακά διάλεγε το μικρότερο. Βρίσκεσαι κάπου και σου προσφέ­ρουν κάτι. Διάλεξε το μικρότερο κομμάτι, αν τίθεται ζήτημα εκλογής. Αν όμως κάποιος ή κάποιοι βλέπουν τι θα κάνεις τότε προτίμησε να ακολουθήσεις τη μέση οδό, που θα προκαλούσε την πιο μικρή αίσθηση στους άλ­λους. Προσπάθησε δηλαδή, με κάθε τρόπο να μένεις αφανής και να περνάς όσο πιο πολύ μπορείς απαρατήρητος. Να το έχεις αυτό σαν ένα κανόνα πάντοτε. Μη μιλάς για τον εαυτό σου, πώς κοιμήθηκες, τι ονειρεύτη­κες, τι σου συνέβηκε. Μη λες τη γνώμη σου ευκαίρως - ακαίρως και μάλιστα χωρίς να ερωτηθείς. Μην κάνεις λόγο για τις ανάγκες σου και τις υποθέσεις σου. Όταν διαρκώς γι' αυτά μιλάς τρέφεις απλούστατα τον ναρκισ­σισμό σου με την αυτοαπασχόλησή σου.

Μη ζητάς να αλλάζεις διαρκώς δουλειά, τόπο κατοι­κίας και τα παρόμοια. Να έχεις πάντα υπόψη σου πώς δεν υπάρχει κανένας τόπος, καμιά κοινωνική θέση, καμιά εξωτερική κατάσταση που να μην εξυπηρετεί τον αγώνα πού διάλεξες. Εξαιρούνται μονάχα οι δουλειές πού εξυπηρετούν τα πάθη και τις κακίες μας.

Μη ζητάς γι' αυτό ψηλότερες θέσεις και μεγαλύτε­ρους τίτλους με τη σκέψη πώς έτσι θα επιτύχεις πιο καλά στον αγώνα σου. Όσο πιο ταπεινή είναι η θέση πού έχεις, τόσο πιο ελεύθερος είσαι. Μη βιάζεσαι να επιδείξεις τις γνώσεις σου και τις ικανότητες σου. Μην αντιλές με πείσμα και μην ανακατεύεσαι σε φιλονικίες και μαλώματα. Αναγνώριζε το δίκαιο των άλλων. Με τον τρόπο αυτό θα μάθεις τη δύσκολη τέχνη της υποταγής και της ανοχής και μαζί μ' αυτή και την ταπεινοφροσύνη.

Δέξου τις παρατηρήσεις που σου κάνουν χωρίς μουρμούρα. Να αισθάνεσαι ευγνωμοσύνη, όταν σε υπο­δέχονται με σκαιότητα, χωρίς εκτίμηση ή και χωρίς να σου δώσουν προσοχή. Αλλά μη δημιουργείς ό ίδιος ταπεινωτικές καταστάσεις. Παρουσιάζονται κατά την διάρκεια της ημέρας τόσο άφθονα όσα έχεις ανάγκη! Παρατηρούμε εκείνον που διαρκώς υποκλίνεται και επι­δεικτικά εξυπηρετεί τους άλλους και ίσως να πούμε πόσο ταπεινός είναι! «Αλλά ο πραγματικός ταπεινός διαφεύγει την προσοχή του περιβάλλοντός του· ο κόσμος δεν τον παρατηρεί.» (Α' Ιω. γ' 1) Για τον κόσμο συνήθως είναι ένα μηδενικό.

Όταν ο Πέτρος και ο Ανδρέας, ο Ιάκωβος και ο Ιωάννης «αφέντες τα δίκτυα ηκολούθησαν» τον Κύριο (Ματθ. δ' 18-22), τι να είπαν οι συνάδελφοι τους που έμειναν στην ακτή; Γι' αυτούς τα δυο ζεύγη των αδελφών εξαφανίστηκαν, χάθηκαν. Μην είσαι αναποφάσιστος. Μη φοβάσαι να εξαφανιστείς όπως οι άγιοι απόστολοι, και να απομακρυνθείς από την αμαρτωλή και διεστραμμένη γενιά που μας περιτριγυρίζει. Τι θέλεις να κερδίσεις; Τον κόσμο ή την ψυχή σου; (Μαρκ. η' 35-38) «Οὐαὶ ὅταν καλῶς ὑμᾶς εἴπωσι πάντες οἱ ἄνθρωποι.» (Λουκ. στ' 26).

Πηγή: Τίτο Κολλιάντερ, Ο δρόμος των ασκητών, εκδ. «Ακρίτας», σ. 51-54.

Αποδελτίωση: Άπαντα Ορθοδοξίας (13/4/2009)

Τα αναγκαία για τον εσωτερικό αγώνα Τίτο Κολλιάντερ,

Αυτός που αναλαμβάνει τον εσωτερικό αγώνα έχει ανάγκη κάθε στιγμή από τέσσερα πράγματα: ταπείνωση, επαγρύπνηση, διάθεση αντιστάσεως και προσευχή. Και με τη βοήθεια του Θεού μπορούμε να συλλάβουμε «τους μαύρους αιθίοπες» των κακών σκέψεων στη θύρα της ψυχής μας και να τους σταυρώσουμε «εδαφίζοντες αυτούς ως νήπια επί την πέτραν» (Ψαλμ. ρλστ' 9).

Η ταπείνωση είναι απαραίτητη προϋπόθεση γιατί ο υπερήφανος άνθρωπος αποκλείεται μια για πάντα. Η επαγρύπνηση είναι αναγκαία για να αναγνωρίζουμε τους εχθρούς και να απελευθερώνουμε την καρδιά από τα πάθη. Η διάθεση αντιστάσεως πρέπει να προβάλλει την ίδια ακριβώς στιγμή που ο εχθρός αναγνωρίστηκε και αρχίζει την επίθεσή του. Αλλά, ας το ξέρουμε αυτό, «χωρὶς ἐμοῦ οὐ δύνασθε ποιεῖν οὐδέν» (Ιω. ιε' 5). Γι' αυτό και η προσευχή είναι η βάση στην οποία θεμελιώνεται όλος ο πνευματικός μας αγώνας.

Ένα μικρό παράδειγμα θα μπορούσε να σου χρησιμεύσει σαν οδηγός.

Με την επαγρύπνησή σου ανακαλύπτεις έναν εχθρό που πλησιάζει τη θύρα της καρδιάς σου, π.χ. τον πειρασμό να κατακρίνεις ένα συνάνθρωπό σου. Αμέσως ξυπνάει η διάθεση αντιστάσεως και αποκλείεις την είσοδο του πειρασμού. Όμως, ύστερα από λίγο κινδυνεύεις να πέσεις σε μια άλλη ενέδρα που έχει τη μορφή μιας αυτοϊκανοποίησης. Πρόσεξε, λες μέσα σου, πόσο είμαι προσεκτικός! Η νίκη που είχες πραγματοποιήσει έγινε με τον τρόπο αυτόν μια μυστική πτώση. Σου έλειπε η ταπεινοφροσύνη.

Αν όμως αναθέσεις τον πνευματικό σου αγώνα στον Κύριο και αποδώσεις σ' Αυτόν τη νίκη, δεν θα κινδυνεύσεις να πέσεις στην αυτοϊκανοποίηση και μπορείς να σταθείς ελεύθερος. Θα διαπιστώσεις μάλιστα πολύ γρήγορα πως δεν υπάρχει κανένα όπλο τόσο ισχυρό, όσο το όνομα του Κυρίου. [...]

Δεν χρειάζεται να αντιμετωπίσεις τον εχθρό σου κατ' ευθείαν. Ούτε χρειάζεται να φιλονικήσεις μαζί του, γιατί δεν έχεις τη δύναμη να του αντισταθείς κατά μέτωπο. Με την πείρα που έχει αποκτήσει εδώ και χιλιάδες χρόνια, είναι τόσο πονηρός, ώστε μπορεί να σε κάνει ανίκανο για αντίσταση. Όχι! Μην το κάνεις αυτό. Αντίθετα στάσου στη μέση της καρδιάς σου και ρίξε σταθερά τα βλέμματά σου ψηλά στον ουρανό. Έτσι θα προφυλαχτείς συγχρόνως από όλες τις πλευρές. Ο ίδιος ο Κύριος στέλνει τους αγγέλους του να αγρυπνούν επάνω σου και να σε φυλάγουν και από τα δεξιά και από τα αριστερά και από πίσω και από παντού.

[...] Όταν βρεθείς σε κατάσταση πειρασμού, μην τον θεωρήσεις σαν αντικείμενο έρευνας και μελέτης, ούτε να αρχίσεις να υπολογίζεις τα υπέρ και τα κατά που θα μπορούσε να έχει για την πνευματική σου ζωή, η υποχώρηση σ' αυτόν. [...] Αντίθετα, στρέψε το βλέμμα χωρίς την παραμικρή καθυστέρηση προς τον Κύριο και πες «Κύριε, ἱλάσθητί μοι τῶ ἀμαρτωλῷ». Όσο πιο γρήγορα απομακρύνεις τη σκέψη σου από τον πειρασμό, τόσο πιο γρήγορα έρχεται η βοήθεια.

Να μην είσαι ποτέ σου βέβαιος για τον εαυτό σου. Μην παίρνεις ποτέ αποφάσεις και μη λες: τώρα έχω πια απαλλαγεί από αυτά. Μην εμπιστεύεσαι στις δικές σου δυνάμεις και στην ιδέα, ότι μπορείς να αντισταθείς μόνος σου στον πειρασμό, όποιος και να 'ναι, μικρός ή μεγάλος. Σκέψου το αντίθετο: είναι απόλυτα βέβαιο πως πέφτω αμέσως μόλις με προσβάλει ο πειρασμός. Η αυτοπεποίθηση είναι επικίνδυνος σύντροφος. Όσο πιο μικρή σημασία δίνεις στις δικές σου δυνάμεις, τόσο πιο ασφαλισμένος είσαι. Όσο πιο αδύνατο νιώθεις τον εαυτό σου, τόσο πιο εύκολα θα νικάς τον πονηρό. [...]

Όποιος δεν εμπιστεύεται στον εαυτό του, αναρωτιέται με ευγνωμοσύνη και έκπληξη πώς δεν έπεσε βαθύτερα. Ευλογεί τον Θεό γιατί τον βοήθησε έγκαιρα, γιατί θα είχε πέσει ακόμη πιο χαμηλά. Σηκώνεται επάνω χωρίς να χάσει στιγμή και αρχίζει να προσεύχεται με ένα θερμότατο «Εὐλογητὸς εἶ, Κύριε»!

Ένα παραχαϊδεμένο παιδί, όταν πέσει, μένει πεσμένο και θρηνολογεί. Αναζητάει συμπάθεια και χάδια, για να παρηγορηθεί. Μην κάνεις το ίδιο, έστω κι αν πονάς πολύ. Σήκω αμέσως και συνέχισε τον αγώνα. Όποιος αγωνίζεται, είναι φυσικό να πληγωθεί. Μόνο οι άγγελοι δεν πέφτουν. Συγχρόνως όμως παρακάλεσε τον Κύριο να σε συγχωρέσει και προσπάθησε να είσαι προσεκτικότερος.

Μην ακολουθείς το παράδειγμα του Αδάμ, που έριχνε το βάρος της ενοχής στην Εύα. Μη δικαιολογείς τον εαυτό σου θεωρώντας ένοχη τη γυναίκα, το διάβολο ή οποιαδήποτε άλλη εξωτερική περίσταση. Η αιτία για την πτώση σου βρίσκεται μέσα σου. Τη στιγμή που εξαιτίας σου απομακρύνεται ο Κύριος της καρδιάς σου, επιτρέπεις στους κλέφτες και τους ληστές να μπουν μέσα της και να προκαλέσουν φοβερές καταστροφές. Παρακάλεσε τον Θεό να μην ξαναγίνει αυτό από τώρα και στο εξής.

Τι κάνετε εδώ στο μοναστήρι; ρώτησαν κάποτε ένα μοναχό. Και αυτός αποκρίθηκε: πέφτουμε και σηκωνόμαστε, και πάλι πέφτουμε και πάλι σηκωνόμαστε και ξαναπέφτουμε και ξανασηκωνόμαστε. Γιατί δεν περνούν πολλά λεπτά της ζωής σου χωρίς να πέσεις τουλάχιστον μια φορά. Παρακάλεσε λοιπόν τον Κύριο να δείξει το έλεος και την ευσπαχνία Του σε όλους μας. Ζήτησε συγχώρηση και χάρη, όπως ζητάει ένας θανατοποινίτης, και να έχεις πάντα υπ' όψη σου πως «χάριτί ἐσμὲν σεσῳσμένοι» (Εφεσ. β' 5). Δεν μπορείς να 'χεις καμιά απαίτηση για απελευθέρωση και χάρη. Σκέψου πως μοιάζεις μ' ένα σκλάβο δραπέτη που είναι πεσμένος μπροστά στον αφέντη του και ζητάει το έλεός του. Τέτοια πρέπει να 'ναι η προσευχή σου, αν θέλεις να ακολουθήσεις τον άγιο Ισαάκ τον Σύρο και να ξεφορτώσεις την καρδιά σου από το βάρος της αμαρτίας, για να βρεις έτσι τη σκάλα που θα σε βοηθήσει να ανεβείς ψηλά.

Τίτο Κολλιάντερ, Ο δρόμος των ασκητών, εκδ. «Ακρίτας», σ. 77-78, 81-83.

Δεν υπάρχεις Θεέ! Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς,

Τι αξία έχει, αδελφοί μου, εάν μιλώ αιώνια για τον Θεό και ο Θεός αιώνια σιωπά; Μπορώ άραγε να υπερασπιστώ το δίκαιο του Θεού, εάν ο Θεός δεν το θέσει υπό την προστασία Του; Μπορώ να αποδείξω τον Θεό στους άθεους, εάν ο Θεός κρύβεται; Μπορώ ν’ αγαπώ τα παιδιά Του, εάν Αυτός είναι αδιάφορος απέναντι στα παθήματά τους;

Όχι. Τίποτα από όλα αυτά δεν μπορώ. Οι λέξεις μου δεν έχουν φτερά για να μπορούν να υψώσουν στον Θεό όλους τους πεσμένους και ξεπεσμένους από τον Θεό, ούτε έχουν φωτιά για να ζεστάνουν τις παγωμένες καρδιές των παιδιών έναντι του Πατέρα τους. Οι λέξεις μου δεν είναι τίποτα αν δεν είναι απήχηση και επανάληψη αυτού που ο Θεός με τη δική Του δυνατή γλώσσα λέει. Τι είναι ο ψίθυρος στα βότσαλα της ακτής μπροστά στο φοβερό βουητό του ωκεανού; Έτσι είναι και οι λέξεις μου απέναντι στους λόγους του Θεού. Πώς μπορεί να ακούσει κάποιος τον ψίθυρο στα βότσαλα, τα σκεπασμένα από τον αφρό του μανιώδους στοιχείου, όταν είναι κουφός μπροστά στο βουητό του ωκεανού; Πώς θα δει τον Θεό στα λόγια μου εκείνος που δεν μπορεί να τον δει στη φύση και στη ζωή; Πώς οι αδύναμες ανθρώπινες λέξεις μπορούν να πείσουν εκείνον που ούτε οι κεραυνοί δεν είναι σε θέση να πείσουν; Πώς θα ζεσταθεί με μια σπίθα εκείνος που άφησε τη φωτιά πίσω του;

Δεν σιωπά ο Θεός, αδελφοί μου, αλλά μιλά δυνατότερα από όλες τις θύελλες και τους κεραυνούς. Δεν εγκαταλείπει ο Θεός τον δίκαιο, αλλά τον παρακολουθεί στα παθήματά του και απαλά τον οδηγεί στον θρόνο. Δεν εξαρτάται ο Θεός από οποιουδήποτε την καλή θέληση, αλλά πράττει τα πάντα εξαρτώμενα από τη δίκη του καλή θέληση. Θα ήταν κακόμοιρος ο Θεός, εάν εξαρτιόταν από τις δικανικές υπερασπίσεις ενός θνητού ανθρώπου.

Δεν βγαίνω μπροστά σας για να τον προστατεύσω, αφού ο ίδιος ζητώ την προστασία Του μέρα και νύχτα. Δεν βγαίνω εγώ, ο πτωχός, να ζητήσω από εσάς, τους πτωχούς, ενίσχυση του Θεού και των θείων πραγμάτων. Όχι, αλλά αντίθετα, βγαίνω με την πρόταση, με το αίτημα, -κυρίως με το αίτημα- να ζητήσουμε την ενίσχυση του εαυτού μας και των πραγμάτων μας από τον Θεό, και μόνον από τον Θεό. Δεν έχει να κάνει με χάρη προς τον Θεό, αλλά με χάρη προς τον εαυτό μας. Επαναλαμβάνω: όχι για χάρη του Θεού, αλλά για χάρη του εαυτού μας. Γιατί ο Θεός θα παραμείνει το ίδιο Μέγας, είτε τον μεγαλύνουμε είτε τον υποτιμούμε. Ο Θεός θα λάμπει, όσο σκοτάδι και αν ρίξουμε στο όνομα Του. Ο Θεός θα υπάρχει, ακόμα κι αν όλη γη από τα χείλη όλων των ηφαιστείων ούρλιαζε: «Δεν υπάρχεις Θεέ»! Ο Θεός θα υπάρχει, φωτεινός και μεγάλος όπως και σήμερα, και τότε που οι ακτίνες του ήλιου μάταια θα αναζητούν ένα ανθρώπινο πλάσμα στη γη, και αντί ζωντανών θα ζεσταίνουν μόνον τους τάφους των νεκρών.

Ω Θεέ, αιώνιε λαμπερέ και αιώνια μεγάλε, να είσαι η ενίσχυσή μας όπως είσαι τόσων ήλιων στο διάστημα! Και οι ήλιοι θα έσβηναν, εάν απέστρεφες το βλέμμα Σου, και θα μεταμορφώνονταν την ίδια στιγμή σε βρεγμένες σκοτεινές εστίες – πώς εμείς να λάμπουμε χωρίς εσένα;

Πώς θα μπορέσουμε, αδελφοί μου, να αγαπήσουμε τους εχθρούς μας χωρίς την ενίσχυση του Θεού; Ιδού, δεν κάναμε καν το πρώτο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση. Δεν μάθαμε ακόμα να αγαπάμε ούτε καν τους φίλους μας. Ακόμα χειρότερα: δεν μάθαμε ακόμα να αγαπάμε τους εαυτούς μας. Πώς θα αγαπήσουμε τους εχθρούς μας; Οι λόγοι του Χριστού περί αγάπης για τους εχθρούς μας, περιφέρονται ακόμα στον κόσμο από στόμα σε στόμα, αλλά ακόμα δεν καταφέρνουν να βρουν τον δρόμο από το στόμα στην καρδιά.

Δεν αγαπάμε τους εχθρούς μας. Άραγε δεν είναι οφθαλμοφανές χωρίς αποδείξεις; Αγαπάμε μόνον εκείνους που μας αγαπούν και δανείζουμε μόνον σ’ εκείνους που μπορούν να μας τα επιστρέψουν, και κάνουμε καλό μόνο σε εκείνους που μπορούν διπλά να μας ξεχρεώσουν. Αγαπάμε τον εαυτό μας και τους φίλους μας. Αγαπάμε τους κοντινούς μας, τους πιο κοντινούς μας, με την κυριολεκτική σημασία. Οι απόμακροι μας βρίσκονται μακριά από την αγάπη μας. Η καρδιά μας προσκολλάται σε εκείνο που προσκολλώνται και τα μάτια μας. Τα μάτια μας είναι ο οδηγός και της καρδιάς μας.

Σκεπτόμαστε: ας αγαπάμε τον εαυτό μας και τους φίλους μας. Και σ’ αυτό εξαπατώμαστε, αφού τον εγωισμό τον αποκαλούμε αγάπη απέναντι στους φίλους μας. Στην πραγματικότητα δεν αγαπάμε ούτε τον εαυτό μας ούτε τους φίλους μας και κατά τον ίδιο τρόπο ούτε τους εχθρούς μας. Γιατί ε αυτό που εμείς ονομάζουμε αγάπη δεν υπάρχουν τα πιο καλά στοιχεία της. Και τα πιο καλά στοιχεία της αγάπης είναι: η επίγνωση, ο σεβασμός και η θυσία. Η αγάπη έναντι του εαυτού μας δεν διαθέτει ούτε την επίγνωση ούτε τον σεβασμό ούτε τη θυσία. Η αγάπη μας έναντι των φίλων μας επίσης δεν διαθέτει τίποτε από τα τρία. Η αγάπη μας αποτελείται μόνον από τα κατώτερα μας στοιχεία. Η αγάπη μας έναντι του εαυτού μας και των κοντινών μας δεν είναι τίποτε άλλο από δυναμωμένη και σαθρή ταυτόχρονα ενστικτώδης αγάπη, ζωώδης αγάπη. Και εκείνο που κάνει την ανθρώπινη αγάπη των ήμερων και των άγριων ζώων είναι η επίγνωση, ο σεβασμός και η θυσία. […]

Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς, Αργά Βαδίζει ο Χριστός, εκδ. Εν πλω, σ. 73-78

Εκείνος ζητά λίγα. Εκείνος δίνει τα πάντα.Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς

Εκείνος ζητά λίγα. Εκείνος δίνει τα πάντα.

Καὶ κηρυχθῆναι ἐπὶ τῷ ὀνόματι αὐτοῦ μετάνοιαν καὶ ἄφεσιν ἁμαρτιῶν εἰς πάντα τὰ ἔθνη

(Λουκ. κδ' 47)

Αυτή είναι η τελική συμβουλή του Σωτήρα Χριστού προς του αγίους Αποστόλους. Στα λόγια αυτά περικλείεται, όπως μέσα σε ένα καρυδότσουφλο, το Ευαγγέλιο της συμφιλίωσης ανάμεσα στον Θεό και τους ανθρώπους. Τι ζητά ο Θεός και τους ανθρώπους. Τι ζητά ο Θεός από τους ανθρώπους και τι τους δίνει; Ζητά τη μετάνοιά μας και δίνει την άφεση των αμαρτιών. Εκείνος ζητά λίγα. Εκείνος δίνει τα πάντα. Ας μετανοήσουν μόνον οι άνθρωποι για τις αμαρτίες που διέπραξαν κι ας πάψουν να αμαρτάνουν· και τότε θα λάβουν τα πάντα απ' τον Θεό - όλα, όχι μόνον όσα οι καρδιές τους μπορούν να επιθυμήσουν, αλλά περισσότερα, πολύ περισσότερα. Στ' αλήθεια Εκείνος έχει υποσχεθεί τα πάντα στους δικαίους. Οι δίκαιοι θα είναι κληρονόμοι της Βασιλείας του Θεού, αυτοί θα είναι οι Υιοί του Θεού και τα τέκνα του Φωτός, τα τέκνα της αθανασίας, συνόμιλοι των αγγέλων, αδελφοί του Χριστού. Οι δίκαιοι θα απολαύσουν την πλησμονή της ζωής, της ειρήνης, της σοφίας, της δυνάμεως και της χαράς. Οι δίκαιοι θα έχουν τα πάντα, διότι τα πάντα είναι επηγγελμένα σ' αυτούς. 

Μόνο να μετανοήσουν οι άνθρωποι και τότε θα τα λάβουν όλα! Ο επαίτης ας λουστεί, ας καθαριστεί κι ας ενδυθεί την αγνότητα προ των πυλών την βασιλικής αυλής και αμέσως θα οδηγηθεί εντός της βασιλικής αυλής. Εκεί θα συναντήσει τον Βασιλέα ο οποίος θα τον αγκαλιάσει και τότε θα έχει τα πάντα. Θα ζήσει με τον Βασιλέα, θα συγκαθήσει στο βασιλικό τραπέζι και θα συνδειπνήσει μαζί Του· θα τα έχει όλα, όλα, όλα!

Ω αδελφοί μου, αυτά δεν είναι μόνο λόγια· αυτή είναι η ζωντανή και αγία αλήθεια. Διότι γνωρίζουμε ότι πολλοί μετανοημένοι -άνδρες, όσο και γυναίκες- τα έλαβαν όλα σύμφωνα με την υπόσχεση του Θεού. Πολλοί έχουν παρουσιαστεί από τον άλλο κόσμο κι έχουν αποδείξει την αλήθεια αυτών των λόγων δίνοντας μαρτυρία για το πώς ζουν τώρα ως υιοί και θυγατέρες του Βασιλέως. Αυτοί μετανόησαν εγκαίρως, όσο ζούσαν· υπάρχει χρόνος και για εμάς να μετανοήσουμε, αν επιθυμούμε να είμαστε μαζί τους ως κληρονόμοι της Βασιλείας. 

Πολυεύσπλαχνε Κύριε, βοήθησέ μας να μετανοήσουμε, προτού πεθάνουμε, για να μπορούμε να ζούμε αιώνια!

Ὅτι Σοὶ πρέπει πᾶσα δόξα, τιμὴ καὶ προσκύνησις εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς, Ο πρόλογος της Αχρίδος: πνευματικό ημερολόγιο, Φεβρουάριος, εκδ. Άθως, σ.233-235.

Ευγνωμονείτε τον Θεό για όλα Οσίου Θεοφάνους του Εγκλείστου

«Λυπάμαι που δεν είσθε εντελώς υγιής. Είθε ο Κύριος να σας χαρίσει πλήρη υγεία. Ωστόσο η ασθένεια μας διδάσκει την ταπείνωση και την υποταγή στο θείο θέλημα. Ανδρίζεσθε και ευγνωμονείτε τον Θεό για όλα. Πιστέψτε ότι όλα για το συμφέρον μας τα επιτρέπει . Αυτό ίσως τώρα δεν το διακρίνετε, θα το διαπιστώσετε όμως αργότερα.»

«Το έλεος του Θεού μαζί σας. Σας συμβαίνουν πολλά δυσάρεστα. Λυπούμαι γι’ αυτό. Δεν μπορούμε να βοηθήσουμε την κατάσταση παρά μόνο με την υπομονή και την πεποίθηση στη θεία βοήθεια. Όλα προέρχονται απ’ τον Θεό, και τα ευχάριστα και τα δυσάρεστα. Για όλα πρέπει να ευχαριστούμε. Διότι και τα δυσάρεστα παραχωρούνται για το καλό μας: Για την ταπείνωση , την κάθαρση, την σταθερότητα στην χριστιανική ζωή και την εμπιστοσύνη μας στον Θεό.

Δεν επιτρέπεται να γογγύζουμε. Ας κάνουμε υπομονή την περίοδο αυτή και θα έλθουν φωτεινές ημέρες. Έχετε θάρρος και αγωνισθείτε στην προσευχή. Είναι πηγή παρηγορίας. Είναι φωτισμός στους λογισμούς και δύναμις στον αγώνα.

Οι θλίψεις στην παρούσα ζωή είναι περισσότερες από τις χαρές. Άλλοτε τις στέλνει ο Θεός για να ξυπνήσουμε από τον πνευματικό ύπνο, να σταματήσουμε τις αμαρτίες, να καθαρισθούμε με τη μετάνοια. Και άλλοτε τις στέλνει για να υποταχθούμε περισσότερο σ’ Αυτόν που όλα τα ρυθμίζει. Να δείξουμε ανδρεία και υπομονή δοξάζοντάς Τον. Σε κάποια απ’ αυτές τις αιτίες οφείλονται και οι δικές σας θλίψεις. Εξετάζετε λοιπόν τον εαυτό σας, ειρηνεύετε και εμπιστεύεσθε στο θέλημα του Θεού, το σοφό και άγιο.»

«Σας κυνηγά η μια συμφορά μετά την άλλη. Ξέρετε τι σημαίνει αυτό; Ο Θεός σας θυμήθηκε! Δεν είναι συνηθισμένο να σκέπτεται κανείς έτσι, αλλ’ αυτή είναι η αλήθεια. Και σας θυμήθηκε ο Θεός όχι με οργή, αλλά με έλεος. Βέβαια εσείς νιώθετε μόνο τη στέρηση και τον χαμό. Δεν βλέπετε όμως το έλεος που κρύβεται πίσω απ’ αυτά και μέσα σ’ αυτά.»

«Σας συκοφάντησαν άδικα; Υπομένετε καρτερικά. Θα θεωρηθή αυτό επιτίμιο για εκείνα που πραγματικά φταίτε. Από την άποψη αυτή η συκοφαντία είναι μία πρόνοια του Θεού για σας. Πρέπει λοιπόν να έχετε ειρήνη με τους συκοφάντες σας, όσο κι αν αυτό σας φαίνεται δύσκολο.»

«Η υγεία σας κλονίσθηκε. Κλονισμένη υγεία μπορεί να σημαίνει και κλονισμένη σωτηρία, όταν από τα χείλη του ασθενούς ακούγονται γογγυσμοί και κραυγές απελπισίας. Είθε ο Κύριος να σας βοηθήσει ν’ απαλλαγείτε από τη συμφορά αυτή.

Η υγεία και η αρρώστεια είναι και τα δύο μέσα σωτηρίας, όταν τα εκμεταλλευόμαστε με το πνεύμα της πίστεως στον Θεό που μας αγαπά και προνοεί για μας. Τα ίδια όμως είναι και μέσα καταστροφής, όταν τ’ αντιμετωπίζουμε με λανθασμένη νοοτροπία.

Συμφιλιωθήτε λοιπόν με την δοκιμασία σας. Υπομείνετέ την με υποταγή στον Κύριο, πιστεύοντας ότι έτσι θα ευεργετηθήτε και σεις και οι οικείοι σας.

Θυμηθήτε και την καρτερία των αγίων μαρτύρων, οι οποίοι μετά τα βασανιστήρια παρέμεναν στη φυλακή πέντε, δέκα ή και είκοσι ακόμη χρόνια έχοντας ανακούφιση και απόλαυση τη ζωντανή ελπίδα του παραδείσου».

Πηγή: Οσίου Θεοφάνους του Εγκλείστου Απάνθισμα Επιστολών, μετάφρ. από τη ρωσική, εκδ. Ι.Μ. Παρακλήτου, Ωροπός Αττικής.

Συμφιλίωση με τον πόνο

Οι άνθρωποι, παιδί μου, χωρίζονται εις αυτόν τον κόσμον εις καλούς και κακούς, εις πλουσίους και πτωχούς, εις μορφωμένους και αμορφώτους, εις ευγενείς και αγενείς, εις εξύπνους και ανοήτους.

Ενώνονται όμως όλοι εις εν σημείον. Εις τον πόνον.

Διότι όλοι οι άνθρωποι ανεξαιρέτως εις την ζωήν των θα πονέσουν. Καθώς λέγει και το ρητόν: «Τέρας, ει τις ηυτύχησεν διά βίου».

Άρα λοιπόν όλοι οι άνθρωποι ζώμεν εις το βασίλειον του πόνου.

Γνωρίζομεν ότι ο πόνος είναι κάτι το προσωπικόν, που θα χρειασθεί κανείς να τον αντιμετωπίσει μόνος του. Είναι ο σταυρός του, που οφείλει να τον σηκώσει, όπως και ο Σωτήρ του κόσμου, ο Ιησούς, εσήκωσε τον Σταυρόν Του χάριν ημών.

Αναπαύου λοιπόν, παιδί μου, εις το πατρικόν χέρι, που αυτόν τον καιρόν σε χειρουργεί με τον πόνον και ηρέμησε. Δέξου ότι ο Θεός σού τον στέλλει, συμφιλιώσου μαζί του, με τον πόνον, διά να δυνηθείς να τον αντιμετωπίσεις.

Γνωρίζω πόσον δύσκολον είναι αυτό, αλλά σωτήριον, οι άγιοι έχαιρον εις την θλίψιν των, ημείς τουλάχιστον να δεχόμεθα ταύτην με υπομονήν, και ο Θεός δεν θα ξεχάσει, έστω και αυτήν την ελαχίστην προαιρετικήν υπομονήν μας εις το θέλημά Του, που εκπροσωπεί ο πόνος.

Συγκέντρωσε, παιδί μου, τας ψυχικάς δυνάμεις, όταν πονάς και προσπάθησε να εννοήσεις τον σκοπόν του πόνου, που δι’ αυτού ο Θεός σου ανοίγει τον ουρανόν. Θαρρείς πως εκείνος που αριθμεί τας τρίχας της κεφαλής δεν γνωρίζει το μέτρον του πόνου σου; Ναι, το γνωρίζει. Λοιπόν αναπαύου εμπιστευτικά εις τον ουράνιον Πατέρα μας. Μην αποκάμεις. Μαζί με τον Χριστόν μας, θα τα περάσεις όλα, καθώς θα γίνεις και κληρονόμος Του, εις την άπειρον περιουσίαν του κοινού Πατρός ημών Θεού. Αμήν.

γέροντας Εφραίμ ο εν Αριζόνα, Πατρικαί νουθεσίαι

Αποδελτίωση: Χαρμολύπη (27/6/2010)

Κάθε θλίψη είναι θεία επίσκεψη

Η θλίψις είναι όργανον, εργαλείον, το οποίον κρατεί ο Θεός εις το χέρι Του, και Αυτός μόνος το εργάζεται, καθώς Του υπαγορεύει η άπειρος σοφία Του. Εις τον κάθε άνθρωπον διαφοροτρόπως
το εργάζεται, αναλόγως της ανάγκης που έχει έκαστος. Η θλίψις με την ποικιλομορφία της εξαγνίζει και αγιάζει τον άνθρωπον εκείνον, που με σοφίαν και γνώσιν την δέχεται. Δηλαδή κάθε θλίψις του χριστιανού είναι θεία επίσκεψις έχουσα σκοπόν την σωτηρίαν αυτού και την αποστέλλει η γλυκυτάτη δεξιά του ουρανίου μας Πατρός, αν και απαρέσκεται η φύσις μας εις την τοιαύτην, καθώς και τα πικρά φάρμακα απαρέσκουν εις τον ασθενούντα. Εάν η θλίψις δεν έχει καμμίαν σχέσιν με ημάς, πάντως θα είχαμε την μοίραν του εωσφόρου, διότι και εκείνος ευρισκόμενος εις το ύψος της δόξης και της αναπαύσεως, ελησμόνησε την μεγαλειότητα του Θεού και την εαυτού σμικρότητα και αδυναμίαν, «στήσω τον θρόνον μου επί των νεφελών και έσομαι όμοιος τω Υψίστω».

Και ταύτα διανοηθέντα, κάτω τον έρριψεν ο Θεός, και ο πρώτος ανατέλλων φωτεινότατος άγγελος, γέγονε δαίμων, Σατανάς, διάβολος, το βρομερώτερον εκ των δημιουργημάτων του Θεού, ουχί τη φύσει, διότι ο Θεός όλα λίαν καλά τα εποίησεν, αλλά τη προαιρέσει πονηρός και αντάρτης! Ο διάβολος διασπείρει μέσα εις τας οικογενείας την μεμψιμοιρίαν, την απαρέσκειαν, την ζήλειαν, την ισχυρογνωμοσύνην, κ.λ.π. και ούτω υπάρχει εις πολλάς οικογενείας ένα πρόσωπον, που θα διαταράσση την ειρήνην, την γαλήνην και την χαράν της οικογενείας.

Αυτή η κακή σπορά δεν έλειψε και μέσα εις την του Κυρίου ιεράν οικογένειαν, όπου είχε δημιουργήσει επί της γης δια την μέλλουσαν σωτηρίαν, δηλαδή εν μέσω των ιερών μαθητών Του, ο Ιούδας ο Ισκαριώτης, σπόρος θεοκτόνος!

Ο διάβολος σπείρει τον σπόρον εν μέσω του σίτου, και εις τας συνοδείας των μοναχών το τοιούτον υπάρχει, όχι ότι το πρόσωπον αυτό είναι κακόν, αλλά έχοντας τας αδυναμίας αυτάς, μεμψιμοιρίαν, ζήλειαν κ.λ.π., γίνεται ένα όργανον, διά να διαταράσση την ειρήνην και ησυχίαν των άλλων.

Όλα αυτά μαρτυρούν ότι είμεθα εξόριστοι της αληθινής πατρίδος μας, ευρισκόμενοι εις τα σωφρονιστήρια, ένθα εξασκείται η παιδεία Κυρίου, και όσοι ευρεθούν διά της παιδείας ευδόκιμοι, εισάγονται πάλιν εις την ουράνιον κληρονομίαν λαμβάνοντες και πάλιν την χαθείσαν υιοθεσίαν των, άξιοι να κληρονομήσουν τον Θεόν. Όσοι μείνουν απαίδευτοι, ως εγώ, και δεν αναγνωρίζουν την παιδείαν, αλλά διά των έργων των αναδειχθούν νόθοι, αποδιώκονται ως ανάξιοι της υιοθεσίας, εις ην απέβλεπεν η παιδεία Κυρίου και καταδικάζονται. Ο αγαθός Θεός και Πατήρ ημών να μας αξιώση μετά των ευδοκίμων, των λαβόντων την υιοθεσίαν, εις αιώνας αιώνων. Αμήν.

γέροντας Εφραίμ ο εν Αριζόνα, Πατρικαί νουθεσίαι
Αποδελτίωση: Χαρμολύπη (27/6/2010)

Ο πόνος εξαγνίζει την ψυχή

Ο πόνος εξαγνίζει την ψυχή, την κάνει ταπεινή, πονετική, αγαθή, και έτσι καταστρώνεται το έδαφος για την θεία επίσκεψη.

Όλα τα λυπηρά μάς αποστέλλονται, χωρίς κάθε αμφιβολία, για την θεραπεία της νοσούσης ψυχής μας, όπως διά των θλίψεων εμέσει το φαρμάκι της ηδυπαθείας και κάθε πάθους.

Οι ασθένειες, οι θλίψεις και τα βάσανα των χριστιανών διευκολύνουν την κάθαρση της ψυχής και τη συγχώρηση των αμαρτιών.

Καθώς η γη γίνεται γονιμότερη, όταν το αλέτρι βαθιά την οργώσει, έτσι και η ψυχή τότε γίνεται καρποφόρος στην αρετή, όταν ο πόνος, η ασθένεια βαθιά και συχνά την επισκέπτεται!

Εάν έλειπαν οι πειρασμοί, η υπερηφάνεια θα μας είχε κάνει άλλους εωσφόρους, αλλά ο Ουράνιος Πατέρας μας, ο Θεός, μας αφήνει τις θλίψεις, για να ταπεινωνόμαστε.
 

Στους πειρασμούς ωριμάζει ο άνθρωπος και γίνεται πνευματικός· ενώ χωρίς πειρασμούς είναι άσοφος, άμορφος, άχρηστος, κούτσουρο!

Με την υπακοή ο άνθρωπος αποβάλλει κυρίως τον κακό δαίμονα της υπερηφανείας, που φέρνει όλα τα κακά και εισάγει την ταπείνωση.

Να ταπεινώνεσαι και να εξομολογείσαι, διότι η εξομολόγησις εμπερικλείει την αγιοτάτη ταπείνωση, χωρίς την οποία δεν σώζεται κανείς.

Η αγαθή συνείδηση έχει σαν αρχή και θεμέλιο την ταπεινοφροσύνη· η δε πονηρά συνείδηση έχει σαν αρχή της την υπερηφάνεια και την ανυπακοή.

Πρόσεχε τη συνείδησή σου· τα έργα σου να είναι γνήσια· όχι άλλο εις το στόμα και άλλο εις την καρδιά σου· αγάπησε την αλήθεια· φοβήσου τον έλεγχο της συνειδήσεως σου· διόρθωνε τον εσωτερικό σου άνθρωπο, για να μη μετανοήσεις κατόπιν ματαίως.

Η μετάνοια αναδημιουργεί τον άνθρωπο. Αυτή εδόθη για να θεραπεύει την ψυχή μετά το βάπτισμα και, εάν αυτή έλειπε, σπανίως θα εσώζετο άνθρωπος. Δι' αυτό η αρετή της μετανοίας δεν έχει τέλος εφ' όσον υπάρχει πνοή ζωής εις τον άνθρωπο, διότι συμβαίνει και οι τέλειοι να σφάλλουν.

Η μετάνοια είναι ατέλεστος· όλες οι αρετές δύνανται, με την χάρη του Θεού, να τελειοποιηθούν από τον άνθρωπο· τη μετάνοια ουδείς δύναται να την τελειοποιήση, διότι μέχρι της τελευταίας μας αναπνοής έχομε ανάγκη της μετανοίας, επειδή σφάλλομε εν ριπή οφθαλμού, οπότε η μετάνοια είναι ακατάκτητος.

Με την μετάνοια όλα διορθώνονται. Ουδέν υπάρχει, το όποιο να νικά την ευσπλαγχνία του Θεού.

Ο Θεός παιδεύει σαν πατέρας, για να μας απαλλάξει από υπερβολές και ελλείψεις.

Μας παιδεύει όχι για να έλθουμε σε απόγνωση, αλλά για να μετανοήσουμε και διορθωθούμε.

Όταν υγειώς κρατήσουμε την έννοια της παιδείας των θλίψεων, ακολοθεί πολλή θεϊκή παρηγοριά.

Με την υπομονή στα παθήματα κάμνουμε το θέλημα του Θεού. Όποιος υπομένει πειρασμό, σε οποιαδήποτε μορφή, επιθέτει φάρμακο στην ψυχή του.

Ας ακουμπάμε πάντοτε στους ώμους της Παναγίας μας το φορτίον μας και χωρίς άλλο θα βρίσκουμε παρηγοριά στον πόνο και τη θλίψη μας.

γέροντας Εφραίμ ο εν Αριζόνα, Ελπιδοφόρες διδαχές με πατρικές οδηγίες

Αποδελτίωση: Στώμεν καλώς, στώμεν μετά φόβου Θεού (2/8/2012)

πβ. «Συμφιλίωση με τον πόνο»

Έχει κι ο Θεός τα «μυστικά» Του γέροντας Πορφύριος

Η θεία χάρις μας διδάσκει το δικό μας χρέος. Για να την προσελκύσουμε, θέλει αγάπη, λαχτάρα. Η χάρις του Θεού θέλει θείο έρωτα. Η αγάπη αρκεί, για να μας φέρει σε κατάλληλη «φόρμα» για προσευχή. Μόνος Του θα έλθει ο Χριστός και θα εγκύψει στην ψυχή μας, αρκεί να βρει ορισμένα πραγματάκια που να Τον ευχαριστούν: αγαθή προαίρεση, ταπείνωση και αγάπη. Χωρίς αυτά δεν μπορούμε να πούμε «Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησόν με».

Ο παραμικρός γογγυσμός κατά του πλησίον επηρεάζει την ψυχή σας και δεν μπορείτε να προσευχηθείτε. Το Πνεύμα το Άγιον, όταν βρίσκει έτσι την ψυχή, δεν τολμάει να πλησιάσει. 

Να ζητάμε να γίνει το θέλημα του Θεού. Αυτό είναι το πιο συμφέρον, το πιο ασφαλές για μας και για όσους προσευχόμαστε. Ο Χριστός θα μας τα δώσει όλα πλούσια. Όταν υπάρχει έστω και λίγος εγωισμός, δεν γίνεται τίποτα.

Όταν ο Θεός δεν μας δίδει κάτι που επίμονα ζητάμε, έχει το λόγο Του. Έχει κι ο Θεός τα «μυστικά» Του.

γέροντας Πορφύριος

Πηγή: Ψήγματα Ορθοδοξίας (29/2/2012)

Με την ευχή θα γίνει Παράδεισος μέσα σου! Γέροντας Ιωσήφ ο Ησυχαστής –

ΕΠΙΣΤΟΛΗ 28: ΠΡΟΣ ΑΝΩΝΥΜΗ ΜΟΝΑΧΗ

[...]

Εύχομαι να είσθε λίαν καλά.

Έλαβον, τέκνον μου, την επιστολή σου και λίαν εχάρη όπου ζητείς λόγον Θεού διά την ωφέλειαν της ψυχής σου.

Λοιπόν, άνοιξόν σου τα ώτα και πληρώσω αυτά αγαθών. Το στόμα σου αδιαλείπτως να μελετά την ευχήν: «Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησόν με». Κολληθείτω η πνοή σου εις το όνομα του γλυκυτάτου Χριστού, και αυτό αφού θα πολυκαιρίσει, θα το συνηθίσει ο νους να το λέγει παντοτινά με τον ενδιάθετον λόγον. Μόνον πρόσεχε μην δέχεσαι φαντασίες. Εις τα λόγια μόνον της ευχής να προσέχεις και πολύ θα ωφεληθείς.

Διότι με την ευχήν, θα καθαρίσει ο νους σου και θα την κατεβάσει εις την καρδίαν, και θα γίνει διαδρομή, ένωσις νοός, λόγου και καρδίας, και θα γίνει Παράδεισος μέσα σου.

Ο Θεός, αγαπητό μου παιδί, χώμα λαβών και πλάσας πηλόν εδημιούργησεν έναν πήλινον σκεύος, τον άνθρωπον, ως ο κεραμεύς πλάθει ένα σταμνάκι. Το ενεφύσησεν και εδημιουργήθη ψυχή ζώσα.

Βλέπεις, παιδί μου, πόσην αξίαν μάς έδωσεν ο Θεός; Ο πηλός γίνεται συγγενής του Θεού. Βλέπεις το μέγα αξίωμα όπου σου εχάρισεν ο Θεός; Είσαι η πνοή του Θεού. Και θεωρών το αξίωμά σου και την τόσην αγάπην του Θεού προς ημάς φυλάγου μη τον λυπήσεις τον τόσον καλόν μας Θεόν, όπου εκ του μη όντος σε έφερεν και τέκνον του αγαπητόν διά της πνοής Του σε κατέστησεν, διά μόνης της πολλής του αγάπης.

Έχε υπομονήν εις τας θλίψεις, εις τας ασθενείας σου και φώναζε τον Χριστόν. Και η γλυκιά Του και γλυκιά μας Μανούλα να σε σκεπάζει από κάθε κακόν και να οδηγεί να ποιείς πάντοτε το θέλημα του Υιού της.

Βιάζου να λες διαρκώς την ευχήν, να ελευθερωθείς από όλα τα πάθη. Βιάζου λοιπόν εσύ και οι λοιπές αδελφές να κάνετε υπομονή, να είσαστε ταπεινές, υπήκουες εις την ηγουμένην. Ο άγιος Κλίμακος λέγει ότι καλύτερα είναι τον Θεόν να λυπήσεις παρά τον Ηγούμενον (Κλίμαξ, Λόγος Δ’ 126). Διότι αν λυπήσεις τον Θεόν έχεις τον Ηγούμενον να δεηθεί διά να σε συγχωρήσει. Αλλά αν τον Ηγούμενον θα λυπήσεις, τις θα προσευχηθεί διά εσένα;

Να έχετε μεταξύ σας αγάπην, ομόνοιαν και αδιάλειπτον την ευχήν. Εάν την ευχήν κατορθώσετε, όλα αυτά τα αγαθά είναι μέσα.

Βιασθείτε, και όταν κάμετε την αρχήν, ο γλυκύς Ιησούς θα σας βοηθήσει. [...] Μοναχός όπου δεν έμαθεν την ευχήν, δεν γνωρίζει διατί έγινε μοναχός.

Θέλω να σας γράψω πολλά, αλλά δεν γνωρίζω το έδαφος όπου ρίχνω τον λόγον. Εάν όμως δείξετε προθυμίαν, θα σας γράψω και άλλην φοράν.

Λοιπόν, βιασθείτε, παιδάκια μου, διότι είμεθα προς το τέλος και πρέπει να είμεθα έτοιμοι πάντοτε σε κάθε στιγμή. Μιμήσθε τας φρονίμους παρθένους και φροντίζετε την ψυχήν σας, διά να απολαύσετε τον γλυκύτατον Ιησούν.

Φθάνουν αυτά διά πρώτην φοράν.

Σας εύχομαι ολοψύχως.

Γεροντάκος Ιωσήφ

Πηγή: γέροντος Ιωσήφ Βατοπαιδινού, Θείας χάριτος εμπειρίες: Γέροντας Ιωσήφ ο Ησυχαστής – Επιστολιμαία βιογραφία – Ανέκδοτες επιστολές και ποιήματα, σειρά «Ψυχωφελή Βατοπαιδινά», έκδ. Ι.Μ.Μ. Βατοπαιδίου, Άγιον Όρος: 2006, σ. 216-219.